Brexit: impact voor werkgevers

Op 31 januari 2020 om middernacht heeft het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaten. Tot 31 december 2020 geldt er een overgangsperiode waarbij de Europese regels, ook al maakt het Verenigd Koninkrijk geen deel meer uit van de Europese Unie, nog verder van toepassing blijven.

Maar vanaf 1 januari 2021 zijn Britse werknemers derdelanders. Meer concreet zullen de gevolgen vooral op het vlak van arbeidsmigratie en sociale zekerheid bij een grensoverschrijdende tewerkstelling spelen.

Arbeidsmigratie

In principe hebben derdelanders een toelating tot arbeid en een machtiging tot verblijf nodig om in België te mogen werken en verblijven. Het Terugtrekkingsakkoor¹ past hier een mouw aan voor de Britse werknemers die reeds voor 31 december 2020 in België verbleven of als grensarbeider actief waren. Voortaan moet een onderscheid worden gemaakt tussen de Britse werknemers die voor 31 december 2020 in België actief waren en zij die pas na 31 december 2020 naar België komen. Enkel de rechten van de eerste categorie Britse werknemers zijn gevrijwaard door het Terugtrekkingsakkoord.

Britse werknemers die voor 31 december 2020 hun recht op vrij verkeer hebben uitgeoefend

Concreet gaat het over Britse werknemers die uiterlijk op 31 december 2020 in België verblijven of als grensarbeider actief zijn. Grensarbeiders in het kader van het Terugtrekkingsakkoord zijn Britse werknemers die in België werken op basis van het vrij verkeer van werknemers (bv. in dienst van een Belgische werkgever) maar niet in België wonen. Let op, grensarbeiders die louter op basis van het vrij verkeer van diensten voor een Britse werkgever in België aan de slag zijn, zijn niet gedekt door het Terugtrekkingsakkoord.   

Deze werknemers kunnen na 31 december 2020 verder in België verblijven en werken maar zullen tegen uiterlijk 31 december 2021 het statuut van begunstigde van het Terugtrekkingsakkoord op hun gemeente moeten aanvragen. De aanvraag moet vergezeld zijn van de volgende documenten²:

• bestaand verblijfsdocument (bijlage 8 (bis)/E(+) kaart of  F(+) kaart³ voor de Britse werknemers die in België verblijven en een bijlage 15 voor de Britse grensarbeiders). De Britse werknemers die voor 31 december 2020 in België verbleven of als grensarbeider actief waren maar geen geldig verblijfsdocument hebben, zullen een bijlage 19bis of een arbeidsovereenkomst moeten kunnen voorleggen en het bewijs dat ze voor 31 december 2020 hun recht hebben uitgeoefend;
• geldige identiteitskaart of paspoort; en
• een uittreksel uit het strafregister dat niet ouder is dan 6 maanden.

Wordt de aanvraag goedgekeurd, dan zullen ze als begunstigde van het Terugtrekkingsakkoord een elektronische verblijfskaart (M kaart) of een elektronische kaart voor klein grensverkeer (N kaart) krijgen. Op basis van deze kaarten kunnen ze verder onbeperkt in België werken. Werkgevers zullen voor Britse werknemers die in het bezit zijn van een M kaart of een N kaart dus geen ‘single permit’ moeten aanvragen. Tijdens de procedure kunnen de Britse werknemers verder op basis van hun huidige verblijfsdocumenten in België verblijven en werken maar de geldigheid van deze documenten zal uiterlijk 31 maart 2022 vervallen.

Britse werknemers die na 31 december 2020 naar België komen

Britse werknemers die na 31 december 2020 naar België komen zijn, tenzij er alsnog een andere regeling tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU of België zou komen, derdelanders.

Concreet betekent dit ze een ‘single permit’ nodig zullen hebben om meer dan 90 dagen in België te werken en te verblijven. Britse grensarbeiders die niet in België wonen zullen daarentegen een arbeidskaart B nodig hebben (tenzij er een vrijstelling zou gelden).  

Komen ze voor minder dan 90 dagen, dan zijn ze vrijgesteld van een Schengenvisum en kunnen ze op basis van hun reispas maximaal 90 dagen in een periode van 180 dagen in het Schengengebied verblijven. Hierbij moet rekening worden gehouden met elk verblijf in een Schengenland⁴, ongeacht de reden (professioneel, vakantie en elke andere reden). Let wel, deze Schengenvrijstelling geeft Britse werknemers enkel de toelating om kort in België te verblijven maar geeft hen niet de toelating om in België te werken. Dit moet apart worden bekeken en is een regionale materie. Gelukkig zijn er een aantal gelijkenissen tussen de gewesten zoals de vrijstelling voor ‘vergaderingen in beperkte kring’, i.e. de ‘business trips’.  Maar deze vrijstelling is beperkt in de tijd en geldt enkel voor maximaal 20 opeenvolgende dagen per vergadering (en dus geen 90 dagen) en 60 dagen per jaar in het totaal.  Overschrijdt men één van deze grenzen, dan is een arbeidskaart B vereist. Bovendien kan het enkel om ‘vergaderingen in beperkte kring’ gaan, zoals contractonderhandelingen met klanten, strategiebesprekingen, evaluatiegesprekken enz.

Sociale zekerheid

Ook voor de sociale zekerheid bij een grensoverschrijdende tewerkstelling zal de Brexit gevolgen hebben. Binnen de Europese Economische Ruimte en Zwitserland wordt bij een grensoverschrijdende tewerkstelling de toepasselijke sociale zekerheid bepaald door de Verordening 883/2004⁵.  Uitgangspunt hierbij is dat er slechts in één lidstaat op de totaliteit van het inkomen sociale zekerheidsbijdragen worden betaald. In de regel is dit in de werkstaat met als uitzondering de detachering (onder bepaalde voorwaarden) en de gelijktijdige tewerkstelling in één of meerdere lidstaten.

Met ingang van 1 januari 2021 gelden deze regels in principe niet meer in de relatie met het Verenigd Koninkrijk.  Ook hier voorziet het Terugwerkingsakkoord in een correctie met ‘uitlooprechten’ waarbij de Verordening verder van toepassing blijft op zij die zich op 31 december 2020 in een grensoverschrijdende situatie met een EU lidstaat en het Verenigd Koninkrijk bevinden en dit zolang zij zich ononderbroken in een grensoverschrijdende situatie bevinden⁶. In haar nieuwsbrief⁷ verduidelijkt de RSZ dat dit alle situaties betreft waarop de Verordening van toepassing is (werkstaatprincipe, detachering, gelijktijdige tewerkstelling in meerdere lidstaten,…) en dat elke onderbreking in principe een einde stelt aan de uitlooprechten.

Voor nieuwe situaties na 31 december 2020 geldt de Verordening 883/2004 niet meer. In zo’n geval moet onderzocht worden of België met het betrokken land een sociale zekerheidsverdrag heeft gesloten. België heeft een oud sociale zekerheidsverdrag met het Verenigd Koninkrijk maar dit kan niet meer worden toegepast. Tenzij er een nieuw verdrag zou komen tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie of België, betekent dit dat elk land zijn eigen regels toepast. Naargelang het geval zou dit dus kunnen betekenen dat de werknemer in beide landen onderworpen is aan sociale zekerheid of in geen enkel land.

Zo zal op basis van artikel 3 RSZ-wet⁸ bij een detachering vanuit het Verenigd Koninkrijk naar België Belgische sociale zekerheid niet van toepassing zijn wanneer de arbeidsrelatie exclusief met de Britse werkgever blijft. De RSZ kan dan een ‘artikel 3-verklaring’ afleveren met advies omtrent het niet vervuld zijn van de voorwaarden om aan Belgische sociale zekerheid onderworpen te zijn. Er zal dan volgens de Britse wetgeving moeten worden onderzocht of de werknemer verder in het Verenigd Koninkrijk verzekerd kan blijven. Dit zou onder bepaalde voorwaarden mogelijk zijn gedurende een periode van 52 weken⁹.

Omgekeerd zal bij een detachering naar het Verenigd Koninkrijk een  werknemer slechts maximaal 12 maanden (6 maanden + 6 maanden) verder in België verzekerd kunnen blijven. Hiertoe kan de RSZ een document K/TM 138ter afleveren. Een andere optie is de aansluiting bij de Overzeese Sociale Zekerheid.

Tax

Voor belastingen blijft het Dubbelbelastingverdrag tussen het Verenigd Koninkrijk en België verder gelden.

Toepasselijk arbeidsrecht

Wat de regels betreft om het toepasselijke arbeidsrecht te bepalen bij een grensoverschrijdende tewerkstelling zal vanuit Belgische perspectief de Brexit geen impact hebben. Deze worden verder bepaald door de Rome I-Verordending en de Detacheringswet van 5 maart 2002. 

***

Sophie Maes, 21 december 2020

Advocaat-Vennoot Claeys & Engels

 ¹ Akkoord inzake de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland uit de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.

² Op basis van het wetsontwerp betreffende de begunstigden van het akkoord inzake de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland uit de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie neergelegd in de Kamer op 18 november 2020 (wet moet nog gepubliceerd worden) en de informatie op de website van de DVZ.

³ Derdelanders die in België verblijven op basis van gezinshereniging met een Unieburger of Belg.

⁴ Behoren tot het Schengengebied: België; Denemarken; Duitsland; Estland; Finland; Frankrijk; Griekenland; Hongarije; Italië; Letland; Liechtenstein; Litouwen; Luxemburg; Malta; Nederland; Noorwegen; Oostenrijk; Polen; Portugal; Slovenië; Slowakije; Spanje; Tsjechië; IJsland; Zweden; Zwitserland. Behoren niet tot het Schengengebied: Ireland, Cyprus, Roemenië, Bulgarije en Kroatië.

⁵ Met het Verenigd Koninkrijk geldt voor derdelanders de Verordening 1408/71.

⁶ Art. 30, lid 2 Terugtrekkingsakkoord.

⁷‘ BREXIT: bepaling van de bevoegde Staat inzake sociale zekerheid vanaf 2021’(  https://campaigns.eranova.fgov.be/r-f993cc9d8c477426f9e06d230b3a5ac653c3e3a5110fc384).

⁸ Wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid van arbeiders, B.S. 25 juli 1969.

⁹ https://www.gov.uk/national-insurance-if-you-go-abroad.