Enkele praktische gevolgen van een buitenlandse vakantie op de arbeidsrelatie

De kleurencode van de FOD Buitenlandse Zaken is hot topic tijdens deze zomermaanden. Inmiddels weet iedere Belg met internationale vakantieplannen wel wat de groene, oranje of rode kleur voor zijn of haar reis betekent. Maar wat betekenen deze kleuren voor de werkgever en de werknemer?

Moet de werknemer zijn reisbestemming voor vertrek of bij terugkeer doorgeven?

Neen, de werkgever kan de werknemer niet verplichten om zijn vakantieplannen kenbaar te maken. Dit kan natuurlijk wel op vrijwillige basis besproken worden. De werkgever kan de werknemer ook niet verbieden om naar een oranje of rode zone te vertrekken.

Evenmin is de werknemer verplicht om de werkgever in te lichten over de reisbestemming(en) waar hij geweest is. Het systematisch opvragen van de bestemmingen zou ook voor discussie kunnen zorgen op het vlak van het recht op privacy van de werknemer.

De werkgever heeft op basis van de welzijnswetgeving echter wel de verplichting om de risico’s met betrekking tot het coronavirus te analyseren en op basis daarvan alle noodzakelijke en adequate maatregelen te nemen om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van zijn werknemers te verzekeren. Minstens kan de werkgever zijn werknemers dus wel aansporen om hun leidinggevende spontaan in te lichten over hun reisplannen naar een oranje of rode zone. Deze werkwijze wordt geaccepteerd door de GBA, volgens dewelke het aangewezen is om werknemers aan te zetten tot het spontaan melden van risicovolle reizen of symptomen.

En wat als de werknemer uit een rode zone terugkomt?

Indien de werknemer in omwille van de overheidsmaatregel verplicht in quarantaine moet, zal hij zijn werkgever hiervan onmiddellijk op de hoogte moeten stellen en, indien de werkgever dit verzoekt, een medisch attest moeten bezorgen. In de praktijk zal de werknemer het feit dat hij terugkeert uit een rode zone, bijvoorbeeld in de hypothese dat de kleurencode werd gewijzigd tijdens zijn verblijf, dus wel verplicht moeten meedelen en dit omwille van de verplichte quarantaine die hieraan gekoppeld is.

Kan de werkgever de werknemer die terugkeert uit een oranje zone verplichten zich te laten testen, een medisch attest te bezorgen of in quarantaine te gaan?

De werkgever kan de werknemer niet verplichten een COVID-test te ondergaan, noch een medisch attest af te leveren dat bevestigt dat hij arbeidsgeschikt is.

Evenmin kan de werkgever de werknemer verplichten in quarantaine te gaan bij terugkeer van een internationale reis naar een oranje zone. De toegang tot de werkvloer kan dan ook niet geweigerd worden aan de werknemer die terugkeert uit deze zone. Desgevallend kunnen de werkgever en de werknemer onderling de nodige afspraken maken omtrent telewerk, wat momenteel trouwens nog steeds sterk aanbevolen is, in zoverre de functie dit toelaat.

Indien de werknemer daarentegen terugkeert uit een rode zone, kan de werkgever gedurende 14 dagen na de reis wel de toegang tot de werkvloer weigeren, aangezien de overheid in dit geval een verplichte quarantaine oplegt.

Gaat de werknemer vrijwillig in quarantaine bij terugkeer uit een oranje zone, waarop heeft hij dan recht?

Dit hangt in de eerste plaats af van zijn gezondheid. Is de werknemer bij terugkeer ziek en bezorgt hij een medisch getuigschrift arbeidsongeschiktheid aan de werkgever, dan heeft hij recht op gewaarborgd loon en vervolgens een ziekte-uitkering.

Is de werknemer niet ziek, maar bezorgt hij een zogenaamd coronagetuigschrift (hetgeen betekent dat hij arbeidsgeschikt is, maar zich omwille van de quarantaine niet naar de werkplek mag begeven), dan moet met de werkgever bekeken worden of zijn functie geschikt is voor telewerk. Indien de werknemer zijn arbeidsprestaties thuis kan verrichten, zal de werkgever het gebruikelijke loon betalen.

Blijkt telewerk daarentegen niet mogelijk te zijn, dan zal de werknemer kunnen terugvallen op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen van de RVA.

Kan de werknemer op hetzelfde aanspraak maken in geval van verplichte quarantaine bij terugkeer uit een rode zone?

Indien de werknemer arbeidsongeschikt is of arbeidsgeschikt, maar kan telewerken, gelden dezelfde principes als bij vrijwillige quarantaine bij terugkeer uit een oranje zone.

Het recht op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen van de RVA is daarentegen afhankelijk van de vraag of de reisbestemming reeds tot een rode zone behoorde op het moment van vertrek. Was dit het geval, dan kan de werknemer geen aanspraak maken op werkloosheidsuitkeringen, vermits dit géén situatie van overmacht is. Er geldt immers een reisverbod, hetgeen impliceert dat de verplichte quarantaine die hierop volgt niet onafhankelijk is van de wil van de werknemer. Omwille van dezelfde reden heeft de werknemer die een niet-essentiële reist maakt naar een bestemming die reeds op het moment van vertrek tot de rode zone behoorde evenmin recht op zijn gebruikelijk loon. Hij bevindt zich op dat moment namelijk in een periode van ongewettigde afwezigheid zonder recht op loon.

Was de reisbestemming daarentegen nog niet rood gemarkeerd bij vertrek, dan kan de werknemer wel beroep doen op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen van de RVA.

Anouck Stabel